Przepisy małego trójpaku energetycznego wdrażają do polskiego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającą i w następstwie uchylającą dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (Dz. Urz. UE L 140 z 5.06.2009 r., str. 16), dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającą dyrektywę 2003/54/WE (Dz. U. UE. L. z 2009 r. Nr 211, poz. 55), dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE (Dz. U. UE. L. z 2009 r. Nr 211, str. 94).

Nowe uregulowania dla odbiorców przemysłowych

Nowelizacja ustawy - Prawo energetyczne wprowadza nową definicję odbiorcy przemysłowego - czyli odbiorcy końcowego, którego główną działalnością gospodarczą jest działalność w zakresie:

a) wydobywania węgla kamiennego lub rud metali nieżelaznych,

b) produkcji wyrobów z drewna oraz korka z wyłączeniem produkcji mebli,

c) produkcji papieru i wyrobów z papieru,

d) produkcji chemikaliów i wyrobów chemicznych,

e) produkcji wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych,

f) produkcji szkła i wyrobów ze szkła,

g) produkcji ceramicznych materiałów budowlanych,

h) produkcji metali,

i) produkcji elektrod węglowych i grafitowych, styków i pozostałych elektrycznych wyrobów węglowych i grafitowych,

j) produkcji żywności.

Krąg podmiotów, który będzie mógł samodzielnie uzyskać i przedstawić do umorzenia świadectwa pochodzenia oraz świadectwa pochodzenia z kogeneracji albo uiścić opłatę zastępczą, został rozszerzony o odbiorcę przemysłowego. Proponowane rozwiązanie ma na celu zniwelowanie niekorzystnych skutków dla działających w Polsce energochłonnych branż przemysłu, wynikających z ponoszenia przez nie wysokich kosztów funkcjonowania systemów wsparcia wytwarzania energii elektrycznej.

W konsekwencji odbiorca przemysłowy, w zakresie określonym w przepisami wykonawczymi będzie obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwo pochodzenia, o którym mowa w art. 9e ust. 1 lub w art. 9o ust. 1 oraz świadectwo pochodzenia z kogeneracji, wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w źródłach znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej (w prawie międzynarodowym obszar rozciągający się poza morzem terytorialnym)lub uiścić opłatę zastępczą.

Obowiązki samodzielnie realizują odbiorcy przemysłowi, który w roku kalendarzowym poprzedzającym rok realizacji obowiązku zużyli nie mniej niż 100 GWh energii elektrycznej której koszt wyniósł nie mniej niż 3% wartości jego produkcji i złożył stosowne potwierdzające warunki uprawniające do samodzielnej realizacji.

Odbiorca przemysłowy, jest obowiązany złożyć Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki to oświadczenie potwierdzające zużycie nie mniej niż 100 GWh energii elektrycznej, której koszt wyniósł nie mniej niż 3% wartości jego produkcji w roku kalendarzowym poprzedzającym rok realizacji obowiązku w terminie do dnia 30 listopada każdego roku.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki sporządza wykaz odbiorców przemysłowych którzy złożyli oświadczenie, i ogłasza go w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyki do dnia 31 grudnia danego roku.

Najistotniejsze znaczenie mają jednak ograniczenia ilościowe - stanowiące podstawę do określania obowiązku. Zgodnie bowiem z nowelizacją obowiązek, realizuje się w odniesieniu do 20, 60 lub 80 % zużytej energii. I tak odbiorcy, którzy w roku kalendarzowym poprzedzającym rok realizacji obowiązku zużyli:

1) nie mniej niż 100 GWh energii elektrycznej i dla których koszt energii elektrycznej wyniósł ponad 12% wartości ich produkcji - wykonują w odniesieniu do 20% ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek w roku realizacji obowiązku;

2) nie mniej niż 100 GWh energii elektrycznej i dla których koszt energii elektrycznej wyniósł ponad 7% i nie więcej niż 12% wartości ich produkcji - wykonują w odniesieniu do 60% ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek w roku realizacji obowiązku;

3) nie mniej niż 100 GWh energii elektrycznej i dla których koszt energii elektrycznej wyniósł nie mniej 3% i nie więcej niż 7%, wartości ich produkcji - wykonują w odniesieniu do 80% ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek w roku realizacji obowiązku.

Przez wartość produkcji, rozumie się przychód ze sprzedaży własnych wyrobów, robót i usług (bez podatku od towarów i usług), pomniejszony o podatek akcyzowy i powiększony o kwoty dotacji do produktu.

Odbiorca przemysłowy, będzie obowiązany do dnia 31 maja każdego roku przekazać Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki:

1) informację o wysokości wykonanego obowiązku, o którym mowa w ust. 1a3, oraz ilości zakupionej energii elektrycznej na własny użytek w roku realizacji obowiązku, a także o wysokości kosztu energii elektrycznej oraz wartości swojej produkcji w roku kalendarzowym poprzedzającym rok realizacji obowiązku;

2) oświadczenie o ustalonej w ustawi treści.

Podmiot, który nie przekazał Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki informacji oraz oświadczenia lub podał w tej informacji nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd dane lub skorzystał z uprawnienia nie spełniając określonych w tym przepisie warunków, nie może skorzystać z uprawnienia, przez okres 5 lat liczonych od zakończenia roku, którego dotyczył obowiązek.

Procedura zmiany sprzedawcy

Mały trójpak energetyczny wprowadza pewne zmiany porządkujące w zakresie procedury zmiany sprzedawcy energii lub paliw - w zakresie rozwiązania umów zawartych na czas oznaczony i nieoznaczony oraz terminów w których powinna zaistnieć możliwość dokonania zakupu od nowego sprzedawcy.

I tak - odbiorca końcowy może wypowiedzieć umowę zawartą na czas nieoznaczony, na podstawie której przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza temu odbiorcy paliwa gazowe lub energię, bez ponoszenia kosztów, składając do przedsiębiorstwa energetycznego pisemne oświadczenie. Odbiorca wypowiadając umowę jest obowiązany pokryć należności za pobrane paliwo gazowe lub energię oraz świadczone usługi przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii.

Podobnie odbiorca końcowy może wypowiedzieć umowę zawartą na czas oznaczony, na podstawie której przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza temu odbiorcy paliwa gazowe lub energię, bez ponoszenia kosztów i odszkodowań innych niż wynikające z treści umowy, składając do przedsiębiorstwa energetycznego pisemne oświadczenie. Umowę tę można wypowiedzieć także w zakresie postanowień dotyczących całości albo części paliw gazowych dostarczanych na podstawie tej umowy.

Operator systemu przesyłowego oraz operator systemu dystrybucyjnego są obowiązani umożliwić odbiorcy paliw gazowych lub energii elektrycznej zmianę sprzedawcy, nie później niż w terminie 21 dni od dnia złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Dotychczasowy sprzedawca jest obowiązany dokonać rozliczeń z odbiorcą, który skorzystał z prawa do zmiany sprzedawcy, nie później niż w okresie 42 dni od dnia dokonania tej zmiany. Operator systemu przesyłowego lub operator systemu dystrybucyjnego są obowiązani przekazać dotychczasowemu i nowemu sprzedawcy dane dotyczące ilości zużytych przez odbiorcę paliw gazowych lub energii elektrycznej, w terminie umożliwiającym dotychczasowemu sprzedawcy dokonanie rozliczeń z odbiorcą.

Nowelizacja wprowadza również do delegacji do wydania rozporządzeń taryfowych - określenie procedury zmiany sprzedawcy w drodze tych regulacji.

Kontrakty na dostawy energii

Mały trójpak energetyczny wprowadza również pewne zmiany w zakresie kontraktowym, a w szczególności w zakresie dostępu odbiorców do informacji.

Umowa sprzedaży oraz umowa kompleksowa, których stroną jest odbiorca paliw gazowych lub energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, powinny określać strony umowy i zawierać także informacje o:

1) prawach tego odbiorcy, w tym sposobie wnoszenia skarg i rozstrzygania sporów;

2) możliwości uzyskania pomocy w przypadku wystąpienia awarii urządzeń, instalacji lub sieci gazowej, lub elektroenergetycznej;

3) miejscu i sposobie zapoznania się, z mającymi zastosowanie, obowiązującymi taryfami, w tym opłatami za utrzymanie systemu gazowego albo elektroenergetycznego.

Dokonano jednocześnie pewnych korekt w zakresie obowiązku informowania odbiorców o zmianach cen. Zgodnie z nowymi regulacjami sprzedawca paliw gazowych lub energii powinien powiadomić odbiorców, w sposób przejrzysty i zrozumiały, o podwyżce cen lub stawek opłat za dostarczane paliwa gazowe lub energię określonych w zatwierdzonych taryfach, w ciągu jednego okresu rozliczeniowego od dnia tej podwyżki.

Sprzedawca paliw gazowych lub energii elektrycznej zobowiązany będzie też do informowania odbiorców tych paliw lub energii w gospodarstwach domowych o ich prawach, w tym sposobie wnoszenia skarg i rozstrzygania sporów.

Sprzedawca paliw gazowych lub energii elektrycznej dostarcza odbiorcy tych paliw lub energii w gospodarstwie domowym kopię zbioru praw konsumenta energii oraz zapewnia jego publiczny dostęp. Zbiór praw konsumenta energii będzie to dokument sporządzany przez Komisję Europejską w konsultacji z krajowymi organami regulacyjnymi, organizacjami konsumentów, partnerami społecznymi, przedsiębiorstwami energetycznymi oraz innymi zainteresowanymi stronami, zawierający praktyczne informacje o prawach konsumentów energii elektrycznej i paliw gazowych. Kopię zbioru praw konsumenta energii, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ogłaszać będzie w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyki.

Nowelizacja nakłada też obowiązki na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się obrotem w zakresie gromadzenia i udostępniania danych dotyczących zawieranych kontraktów z operatorem systemu przesyłowego, ale także kontraktów dotyczących obrotu energią i obrotu nowymi instrumentami finansowymi (derywatami). Sprzedawca energii elektrycznej będzie obowiązany przechowywać dane o umowach zawartych z operatorem systemu przesyłowego oraz dane o derywatach elektroenergetycznych i umowach sprzedaży energii elektrycznej zawartych z przedsiębiorstwami energetycznymi wykonującymi działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną, przez okres co najmniej 5 lat, od dnia zawarcia tych umów. Podobnie sprzedawca paliw gazowych jest obowiązany przechowywać dane o umowach zawartych z operatorem systemu przesyłowego, operatorem systemu dystrybucyjnego, operatorem systemu magazynowania paliw gazowych lub operatorem systemu skraplania gazu ziemnego oraz dane o derywatach gazowych i umowach sprzedaży paliw gazowych zawartych z przedsiębiorstwami energetycznymi wykonującymi działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami gazowymi, przez okres co najmniej 5 lat, od dnia zawarcia tych umów.

Dane te będą musiały być udostępniane na wniosek Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, na wniosek zainteresowanego podmiotu, będzie mógł udostępnić informacje zbierane w tym zakresie z wyjątkiem danych stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.